Kraamkamer 4: moeilijkheden én mogelijkheden van het zorgsysteem

In de vierde en laatste Kraamkamer van het pioniersprogramma van Leven Lang Leven spraken de zorgpioniers met Anno Pomp, coördinator strategie van het ministerie van VWS en stelden zij vragen aan ervaringsdeskundigen over fijner oud worden. Doel van deze dag was om de prototypes van de pioniers te verbeteren en de ingangen in het zorgsysteem te ontdekken. 

Anno Pomp vindt het, als ambassadeur van Leven Lang Leven en Coördinator Strategie bij het ministerie van VWS, belangrijk dat hulpverleners de moeite nemen om echt naar iemand te kijken en luisteren, in plaats van standaard zorg aan te bieden: “Vanuit de regelgeving is er geen enkele belemmering om te investeren in innovatie”, licht Anno toe. “Zorgorganisaties krijgen geld per inwoner dat ze naar eigen inzicht mogen gebruiken.” Dit botst wel met de traditie om werk in te richten als ‘lopendebandwerk’, zoals nu nog vaak het geval is. Daar probeert hij vanaf te stappen. Een van de pioniers vraagt hem hoe je als pionier een stukje van het innovatiebudget naar je toe kan trekken, waarop Anno antwoordt:

“Als het een groot idee is, dan doe je het via de politieke kant. Bij een kleiner idee is het vooral zaak om ervoor te zorgen dat je de bestuurder overtuigt. Je moet toch bovenlangs, want onderlangs is de ruimte er meestal niet. De bestuurder kan vrijwel alles, daar zijn weinig belemmeringen in behalve zijn/haar eigen daadkracht.”

Bij VWS zoeken ze naar innovatieve ideeën die de ouderenzorg zelf niet meer bedenkt. De pioniers weten hier wel raad mee en komen bijvoorbeeld met:

• Geef ouderen een rol of taak binnen het verpleeghuis;
• Betrek ouderen als vrijwilliger bij de samenleving; 
• Zet jongeren in om tot meer persoonlijke zorg te komen voor ieder individu; 
• Verschuif de norm van ‘maximale veiligheid’ in verpleeghuizen naar meer zeggenschap voor ouderen en hun naasten hierover. 

En wat kan VWS volgens de pioniers doen om innovaties zoals in Leven Lang Leven te ondersteunen? Zij wensen vooral een simpele ingang in het systeem en vrijere voorwaarden van innovatiefondsen. Daarnaast vragen de pioniers om een structureel podium voor innovatieve projecten, gecombineerd met een open call voor financiering. Dus meer zichtbaarheid en toegankelijkheid voor pioniers in het zorgsysteem. 

Anno is het eens met de pioniers en geeft aan dat er al veel structurele aandacht en financiering is. Het probleem is dat alleen een selecte groep organisaties, die al een bestuur hebben dat wil innoveren, hierin meegaat. Een heel belangrijke les is daarom:

“Je moet een manier vinden om juist de organisaties te betrekken die hier niet vanzelf aan mee zouden doen.” 

Ervaringsdeskundigen aan het woord

Een vijftal bevlogen ervaringsdeskundigen op het gebied van fijner oud worden sluiten zich bij ons aan om de pioniers feedback te geven. Bouchaib Saadane, voorzitter van diverse platformen voor migrantenouderen, is erg te spreken over het idee van een Aanraaklab. Aanraking is volgens hem enorm belangrijk voor ouderen die het vertrouwen en de warmte hiervan nodig hebben. Naar aanleiding van het idee om ouderen werk aan te bieden, gaf Carla de Bakker (79), stadsreporter voor het project van pioniers Mirna en Marieke, aan dat veel ouderen die zij kent heel actief zijn, maar het juist heerlijk vinden dat ze niet meer hoeven te werken. Je wordt namelijk lichamelijk ook ouder, dus je moet leren dat je sommige dingen niet meer kan of mag. Bouchaib reageert hierop dat je geestelijke gezondheid minstens zo belangrijk is:

“Als je de moed verliest omdat je steeds te horen krijgt dat je iets niet meer kan, mag of hoeft omdat je ouder wordt, speelt dat ook in op je lichamelijk gezondheid. Er moet daarom veel meer aandacht naar de geestelijke gezondheid van ouderen.”

Verder onderstreept Carla, naar aanleiding van het verhaal over Levensluister (een methode die het gesprek met, of eigenlijk het luisteren naar ouderen verdiept en verrijkt), hoe belangrijk het is dat projecten met en door ouderen worden opgezet en uitgevoerd: 

“Als een jongere zegt ‘je moet dit en dat doen’, dan denk ik, ja dat zal wel, regel het zelf. Dus door ouderen en met ouderen is heel belangrijk.”

Hans Créton (84) vertelt als docent, coach, trainer, en een belangrijk ambassadeur en jurylid van Leven Lang Leven enthousiast over de projecten waarin de band tussen jong en oud centraal staat:

“Ik heb met jongeren soms meer connectie dan met volwassenen. Zowel jongeren als ouderen lijken niet volwaardig mee te doen, nog niet, of niet meer. Terwijl juist in die samenwerking een band kan ontstaan die ook een soort speelsheid brengt waar ik erg van geniet.”

Meld je aan voor de slotbijeenkomst van Leven Lang Leven

Deze bijeenkomst heeft weer tot nieuwe inzichten en meningen geleid, maar ook tot twijfels en confronterende momenten. Wij hopen dat het heeft bijgedragen aan een eerlijk beeld van hoe het zorgsysteem in elkaar zit, waar de moeilijkheden en de mogelijkheden zitten. De volgende bijeenkomst is de (online) slotbijeenkomst op 15 januari, waarin de pioniers hun idee zullen pitchen aan zorginstellingen en andere geïnteresseerden om samenwerking en financiering te vinden. Wil jij hier ook bij zijn? Meld je dan hier aan of mail naar fh@kl.nl voor meer informatie.