Kraamkamer 3: maak het klein, maar droom groot

In de tuinzaal van cultuur- en congrescentrum Antropia kwamen de pioniers van Leven Lang Leven dinsdag 6 oktober voor de derde keer bij elkaar om hun initiatieven verder te ontwikkelen. Deze zogenoemde ‘kraamkamer’ stond in het teken van prototyping. De pioniers zetten hun innovatieve idee voor de zorg om in een prototype dat op korte termijn getest kan worden. Wilbert van de Kamp, oprichter van onder andere Omapost, deelde lessen die hij zelf door zijn brede ervaring met prototyping heeft opgedaan. Hij wist de pioniers te inspireren met de open en daadkrachtige houding waarmee hij zijn eigen initiatieven van de grond heeft gekregen.

__________________________________________________________

Wilbert is oprichter van Omapost, helpt mensen hun goede voornemens vol te houden met juiststraks.nu, programmeerde en kookte anderhalf jaar op Oosterhouw, helpt ondernemers verder bij Innofest, heeft een column over duurzaamheid op Lazarus.nl en presenteert talkshows zoals Als Warme Broodjes, HELP!? en De Linkse Mannen lossen het op.
__________________________________________________________

Zoek een pijnpunt voor je prototype

Het eerste uur van deze bijeenkomst vloog voorbij en zat boordevol praktische tips van Wilbert. Hij gaf aan dat duidelijkheid in afspraken met partners én het vastleggen daarvan heel belangrijk is. Het streven naar duidelijkheid geldt ook voor het prototype zelf. 

“Geef de harde waarheid. Je pakt met je prototype een bepaald probleem aan. Leg uit waarom dit een groot probleem is. Wat gaat er mis en wat zijn de gevolgen daarvan? Dit kan best confronterend zijn.” 

“Waarom is het bijvoorbeeld een probleem als je mensen, specifiek ouderen, niet een kaartje stuurt (relevant voor Omapost)? Je mag potentiële klanten best een beetje ‘tegen het zere been schoppen’ in de marketing van je project”, zegt Wilbert. “Je kunt beter provocatief zijn, dan krijg je de meeste aandacht. Als het daarbij nog lukt om mensen te laten lachen, zit je helemaal goed. Dat verbindt. Denk goed na over waarom je iets doet. Lost je middel ook echt iets op? Bereik je je doel of is het alleen een marketingtruc?”

“Eerst bedenk je wat je DNA is, de kernwaarde die je belangrijk vindt, en van daaruit ga je de vorm van je idee bepalen. Dan klopt het meestal ook. Andersom niet.” 

“Houd hierbij wel in je achterhoofd dat je in je eentje niet het hele probleem kunt oplossen. Je bent maar een schakel en het is prima om je daarbij te houden. Houd het dus klein en zorg dat je prototype concreet is. Dit neemt niet weg dat je goed moet nadenken bij het bouwen van een prototype over hoe je het groter aan kunt pakken als het goed blijkt te werken. Droom dus groot en denk verder.”

Actiepunten oppakken, doorzetten

Terwijl we dit allemaal lieten bezinken, bespraken we de voorgenomen actiepunten uit de vorige bijeenkomst. Ester van der Geest van Aanraaklab nam zich voor om in gesprek te gaan met naasten van ouderen. En dat is gelukt.

“Ik heb een heel waardevolle middag gehad met leerzame gesprekken. Ontroerende gesprekken ook. Deel van mijn project is eigenlijk al dat ik dit deel.” 

De pioniers van Ouderen als stadsreporter hadden een filmbijeenkomst met ouderen in Amsterdam gepland, maar moesten dit helaas afzeggen vanwege nieuwe coronamaatregelen. Verrassend genoeg leidde dit tot een andere doorbraak. Zij hebben ouderen telefonisch geïnterviewd, bijna een uur per persoon. En dit werkte verbazingwekkend goed. 

“Er was altijd al een abstract plan om mensen te laten meedenken over filmonderwerpen, maar het was nooit duidelijk hoe dan precies. Nu is het eindelijk concreet geworden.”

Ook de andere pioniers hebben niet stilgezeten. Jessie van Levensluister nam zelfs al een prototype mee naar de kraamkamer zodat we hun ‘gesprekskaarten’ zelf uit konden proberen en zij de feedback daarop dan weer mee konden nemen in het verder ontwikkelen van hun initiatief. 

Verschillende vormen van prototypen

Een prototype kan veel verschillende vormen aannemen: van een maquette of een papieren website tot een rollenspel of interventie. De bedoeling ervan is om je initiatief zo concreet mogelijk te maken om het goed te kunnen testen. 

Pionier Lottie van Starkenburg van Zo voel ik me thuis ontwikkelde bijvoorbeeld een online werkblad om met ouderen te bepalen wat voor hen een fijn thuis is. Met behulp van een verzameling plaatjes en woordkaartjes heeft ze met een proefpersoon ‘een fijn thuis’ geschetst. Dit resulteerde in een soort vision board. Een les hieruit was dat het gebruik van abstracte plaatjes goed werkt, omdat mensen er zelf een associatie bij maken. Maar dat betekent ook dat de uitkomst abstract blijft. Hierdoor ontstond bij haar het idee om ouderen na het invullen van de module, de abstracte plaatjes te laten vervangen door meer sprekende beelden om hun idee van een fijn thuis te finetunen. 

Bij het ontwerpen van de prototypes gaf Wilbert nog de tip om zelf je prototype ook te doorlopen in de rol van eindgebruiker. Dan merk je meteen of het effectief is.

Metaforen of juist rechtdoorzee 

De pioniers presenteerden aan het eind van deze kraamkamer prachtige prototypes en raakten verwikkeld in leerzame discussies over hun ideeën. Sommigen van hen maakten gebruik van metaforen om met mensen in contact te komen, anderen kozen voor een meer directe aanpak.

Ephrem van Tale Talk vertelde bijvoorbeeld hoe hij gesprekken tussen oudere migranten wil leiden aan de hand van de metafoor van een boom, een tree of life, waarvan elk deel staat voor een deel van iemands migratieverhaal. Het begint met de wortels die iemands herkomst representeren en eindigt met de bladeren of bloemen die staan voor wat iemand wil overdragen aan volgende generaties. 

Jessies grappige rollenspel over hoe een gesprek met ouderen er absoluut niet uit moet zien, leidde tot een dynamisch gesprek over hoe dit wel zou moeten. We kwamen tot de conclusie dat het veel leuker en makkelijker is om een goed gesprek te hebben met iemand als je van tevoren een absurd gesprek hebt gehoord. Het helpt om dat soort gesprekken juist wel te laten zien of horen, bijvoorbeeld in de vorm van een podcast of poppenkast. Ouderen kunnen rechtdoorzee zijn, en voelen vaak minder druk om sociaal wenselijke antwoorden te geven. Hierdoor kunnen vragen als ‘Wat had voor jou niet gehoeven in je leven?’ of ‘Wie had je liever niet willen ontmoeten?’ zeer verrassende en eerlijke antwoorden opleveren. “Je hoeft niet bang te zijn om wat grovere onderwerpen aan te snijden” zei Wilbert. “Ga meteen de diepte in.”

Prototypes testen en tweaken

De komende tijd testen de pioniers hun prototypes in de praktijk. In kraamkamer 4 delen ze hun inzichten en tweaken ze de prototypes. Ook nodigen we een panel van ouderen uit zodat zij de prototypes kunnen bespreken met de pioniers. De ouderen zullen als eindgebruiker de prototypes in hun eigen omgeving of al op de kraamkamerdag zelf testen. 

Deze kraamkamer was in elk geval een succesvolle dag waarop de pioniers op creatieve wijze hun grote ideeën klein en tastbaar hebben gemaakt!